ĐBQH Tạ Thị Yên – Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên
Phần lớn các văn bản bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch
Góp ý kiến kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Nghị quyết số 101/2023/QH15, đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên – Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên cho rằng, Chính phủ đã nêu cao tinh thần chủ động, tích cực trong công tác chỉ đạo tổ chức thực hiện rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật một cách khẩn trương, nghiêm túc. Phần lớn các văn bản bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, đóng góp tích cực vào quá trình đổi mới, xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta thời gian qua.
Việc rà soát lần này được tiến hành trên phạm vi cả nước tại các bộ, cơ quan ngang bộ, các địa phương cấp tỉnh, các Hiệp hội, doanh nghiệp, tổ chức. Theo đại biểu Tạ Thị Yên, có thể nói, đây là cuộc tổng rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa từng có tiền lệ, với quy mô lớn nhất từ trước đến nay đối với 22 lĩnh vực trọng tâm (gồm: pháp luật về đấu thầu, đấu giá, quy hoạch, đầu tư công, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, ngân sách nhà nước, tài chính công, hợp tác công tư, xã hội hóa các dịch vụ công, đầu tư, môi trường, xây dựng, kinh doanh bất động sản, ngân hàng, tài chính, tự chủ tài chính, chứng khoán, trái phiếu, doanh nghiệp, giám định, định giá).
Qua nghiên cứu báo cáo cho thấy, tổng số văn bản quy phạm pháp luật đã được các cơ quan thực hiện rà soát là 523 văn bản (gồm 76 luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội; 230 nghị định của Chính phủ và quyết định của Thủ tướng Chính phủ; 217 văn bản quy phạm pháp luật khác do các cơ quan trung ương ban hành).
Vẫn còn những hạn chế tạo nên rào cản cho phát triển kinh tế - xã hội
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu Tạ Thị Yên cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế đó là: Đối với 22 lĩnh vực trọng tâm, có 16 văn bản có quy định mâu thuẫn, chồng chéo; Có 104 văn bản có quy định bất cập hoặc vướng mắc. Ngoài ra còn rất nhiều văn bản không thuộc 22 lĩnh vực trong tâm được rà soát có nội dung bất cập, vướng mắc.
Đại biểu Yên cho rằng, những văn bản, nội dung mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập này chưa phải đã được thống kê đầy đủ, toàn diện, bởi trong báo cáo có nêu: “Một số kết quả rà soát trùng lặp với kết quả rà soát được thực hiện và báo cáo trước đây; các nội dung còn có ý kiến khác nhau hoặc cần phải tiếp tục có thời gian để phân loại, nghiên cứu, xem xét, đánh giá thì tạm thời chưa được tổng hợp, đề xuất xử lý trong Báo cáo này.”
Đại biểu cho rằng, cũng phải khẳng định rằng, có những nội dung mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập hay có ý kiến khác nhau, dù được tổng hợp hay đang trong quá trình xem xét, nghiên cứu, đánh giá, chưa được tổng hợp trong báo cáo thì thực tế cũng đang gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Những nội dung bất cập này, không phải qua rà soát mới phát hiện ra, mà thực tế triển khai vướng mắc rồi, đến nay đã được tổng hợp lại.
Đây chính là những điểm vướng mắc, bất cập của hệ thống pháp luật, là nguyên nhân tạo nên những điểm nghẽn, rào cản, hạn chế sự phát triển kinh tế - xã hội và gây nên những rủi ro về mặt pháp lý cho người tổ chức thực hiện. Đại biểu tỉnh Điện Biên cho rằng, đây cũng là một phần của nguyên nhân gây ra tâm lý né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức.
Cần phải có giải pháp, chế tài để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng pháp luật
Bên cạnh nhất trí với kiến nghị, đề xuất được nêu trong báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Pháp luật, đại biểu Tạ Thị Yên đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành bên cạnh việc nghiên cứu, sử dụng kết quả rà soát tại Báo cáo này là nguồn dữ liệu đầu vào phục vụ cho nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong thời gian tới, thì cần phải tiếp tục quan tâm xử lý kết quả rà soát đã được thực hiện và báo cáo trước đây, đặc biệt là đối với những nội dung được đề cập trong những báo cáo, nghị quyết giám sát, nghị quyết chất vấn của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
“Đối với những nội dung qua rà soát còn có ý kiến khác nhau hoặc cần phải tiếp tục có thời gian để phân loại, nghiên cứu, xem xét, đánh giá, chưa được tổng hợp, đề xuất xử lý trong Báo cáo này thì như tôi vừa phân tích ở trên”, đại biểu Tạ Thị Yên nêu ý kiến.
Theo đại biểu, mặc dù chưa xác định được là có mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập hay không mà trong thực tế đã phát sinh khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện bởi sự không tường minh của nội dung văn bản dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau. Đối với những nội dung này, đề nghị phải sớm có văn bản giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc tổ chức thực hiện.
Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý, thời gian qua, có tình trạng hướng dẫn việc áp dụng pháp luật của một số bộ, ngành, đơn vị chưa đúng với tinh thần chỉ đạo đối với một số nội dung cụ thể, gây thêm khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện.
Ngoài ra, đại biểu Tạ Thị Yên cho biết, qua việc rà soát cho thấy, công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chúng ta cũng đã bộc lộ những hạn chế, cần phải sớm được khắc phục để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất, phù hợp, khả thi trong thực tiễn của hệ thống văn bản.
Một trong những hạn chế đầu tiên phải kể đến đó là việc lấy ý kiến, tham gia ý kiến và tiếp thu ý kiến tham gia trong quá trình xây dựng pháp luật chưa được quan tâm đúng mức, chất lượng, hiệu quả chưa cao.
Nguyên nhân của hạn chế này là do: Hồ sơ các dự án luật trình Quốc hội gửi muộn, không đảm bảo thời gian theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Nhiều văn bản dưới luật gửi lấy ý kiến trong thời gian quá ngắn, chưa đủ để đối tượng được lấy ý kiến nghiên cứu một cách thấu đáo; có tình trạng cơ quan, đơn vị, địa phương, đối tượng được lấy ý kiến tham gia vào văn bản quy phạm pháp luật chưa chú trọng việc nghiên cứu, tham gia ý kiến.
Bên cạnh đó, việc tiếp thu các ý kiến tham gia chất lượng chưa cao, nhiều ý kiến tham gia đề nghị sửa đổi những nội dung có sự chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đồng bộ, không phù hợp với thực tế chưa được nghiên cứu, tiếp thu.
Từ những hạn chế nêu trên, dẫn đến khi văn bản được ban hành và tổ chức thực hiện có nhiều vướng mắc. Đại biểu Tạ Thị Yên đề nghị, cần phải có giải pháp, chế tài để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng pháp luật, trong đó có khâu lấy ý kiến, tham gia ý kiến và việc tiếp thu ý kiến tham gia trong quá trình xây dựng pháp luật, có như vậy mới giải quyết được gốc rễ của vấn đề, mới đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất, phù hợp, khả thi trong thực tiễn của hệ thống pháp luật.