Theo chương trình kỳ họp thứ 5, Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến tại Hội trường về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi). Đây là dự án luật quan trọng, được kỳ vọng sẽ góp phần tháo gỡ những vướng mắc, bất cập của luật hiện hành, hoàn thiện khung pháp lý cho an ninh nguồn nước, đặc biệt là vấn đề bảo đảm an ninh nước cho sinh hoạt.
Thực tế cho thấy, qua 10 năm triển khai thực hiện Luật Tài nguyên nước, vấn đề quản lý nhà nước về loại tài nguyên quan trọng này vẫn còn vướng mắc, bất cập. Cụ thể, nhiều chuyên gia cho rằng, luật còn thiếu quy định cụ thể liên quan đến điều hòa, phân bổ nguồn nước, giám sát chặt chẽ các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước; vấn đề bổ sung nhân tạo nước dưới đất; vấn đề giảm thiểu ngập lụt đô thị, định giá đầy đủ giá trị của tài nguyên nước.
Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến tại Hội trường về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 5 này.
Mặt khác, một số điều kiện kinh doanh không còn phù hợp; chưa có cơ chế, chính sách minh bạch, rõ ràng để tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích các nguồn lực xã hội của các thành phần kinh tế, các tổ chức chính trị - xã hội thuộc phạm vi trách nhiệm của Bộ, ngành, địa phương; một số nội dung phát sinh mới trong thực tiễn nhưng pháp luật chưa có quy định điều chỉnh.
Ngoài ra, việc thi hành pháp luật về tài nguyên nước ở một số nơi còn chưa nghiêm, việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm chưa được thực hiện tốt; các cơ chế tài chính, chế tài, công cụ kiểm soát, giám sát chưa hiệu quả; các cơ chế hợp tác, giải quyết các vấn đề nước xuyên biên giới còn chưa đồng bộ; sự phối hợp chưa đồng bộ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành; một số nội dung của pháp luật có liên quan chưa thống nhất, đồng bộ với Luật Tài nguyên nước… Do đó, cần thiết phải sửa đổi Luật Tài nguyên nước hiện hành.
Để có thêm ý kiến đóng góp cho việc hoàn thiện dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), phóng viên Cổng Thông tin điện tử Quốc hội phỏng vấn đại biểu Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên.
Đại biểu Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên.
Phóng viên: Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến tại Hội trường về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi). Đại biểu quan tâm đến nội dung, vấn đề nào trong dự án Luật này và có thể đưa ra đề xuất của mình?
ĐBQH Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu: Tôi nhận thức rằng, dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) là một dự án Luật hết sức quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và quản lý nguồn nước xuyên biên giới hết sức phức tạp. Đặc biệt là khi nguồn nước mặt của nước ta chủ yếu là từ hai hệ thống sông lớn đều bắt nguồn từ bên ngoài gồm sông Hồng Hà và sông Cửu Long.
Tài nguyên nước của Việt Nam về cả số lượng và chất lượng đều đang đối mặt với những đe dọa ngày càng lớn nên tôi cho rằng, cơ quan soạn thảo dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) cần bám sát tinh thần Nghị quyết, Văn kiện của Đảng, nhất là cụ thể hóa Kết luận số 36-KL/TW ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gắn với diễn biến tình hình thực tế những năm gần đây. Đó là các vấn đề cạn kiệt nguồn nước trên các dòng sông chính, xâm nhập mặn, các hiện tượng cực đoan của thời tiết do biến đổi khí hậu. Việc xây dựng nhiều công trình thủy điện, thủy lợi trên các dòng sông, phát triển đô thị, khu công nghiệp, khu logistics, cảng… ở các cửa sông, cửa biển.
Do đó, tôi thấy cần quy định trong dự án Luật là Nhà nước có các chương trình xây dựng hồ, đập lớn để dự trữ nước ở các vùng miền phù hợp với tình trạng khan hiếm nguồn nước và đặc điểm địa hình, khí hậu, nhất là ở 3 vùng Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ.
Phóng viên: Hiện nay, việc ô nhiễm nguồn nước đã gây thiệt hại đến kinh tế và làm ảnh hưởng đến môi trường sống của Nhân dân. Đặc biệt là ảnh hưởng đến môi trường sống, đầu tư, phát triển kinh doanh, du lịch… ở các đô thị lớn. Đại biểu có thể đưa giải pháp về xử lý ô nhiễm nguồn nước?
ĐBQH Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu: Theo một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cho thấy, nếu không có hành động can thiệp để ngăn chặn các mối đe dọa từ ô nhiễm nguồn nước thì nền kinh tế Việt Nam có thể bị tổn thất khoảng 6% GDP mỗi năm từ năm 2035 so với kịch bản không có các mối đe dọa.
Mối đe dọa chính là tác động của nguồn nước ô nhiễm lên sức khỏe con người, có thể làm giảm 3,5% GDP vào năm 2035. Tác động nhỏ hơn khoảng 0,8% tới năng suất lúa là do ảnh hưởng của chất lượng nước kém. Mô hình này chưa tính đến hậu quả kinh tế do các hình thức ô nhiễm nước khác, bao gồm cả xâm nhập mặn của nguồn nước mặt và nước dưới đất.
Các đại biểu tham dự kỳ họp thứ 5.
Mức độ ô nhiễm cao còn hạn chế sự phát triển bền vững và tương lai của các ngành công nghiệp, nông nghiệp. Việt Nam sẽ tiêu tốn khoảng 12,4 - 18,6 triệu USD/ngày cho chi phí xử lý do ô nhiễm vào năm 2030 nếu không có các biện pháp xử lý kịp thời.
Do đó, tôi cho rằng, việc quy định đồng bộ với một số luật chuyên ngành về quy hoạch, bảo vệ môi trường, đầu tư… là rất quan trọng để đảm bảo khai thác hiệu quả nguồn nước, phòng chống suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước. Để tránh thiệt hại về kinh tế cũng như đảm bảo quyền lợi của các tổ chức, cá nhân khi đầu tư xây dựng công trình, khai thác, sử dụng nguồn nước thì trước khi điều chỉnh, bổ sung công trình, khai thác, sử dụng nước cần xác định được sự phù hợp của công trình với quy hoạch về tài nguyên nước, chức năng nguồn nước, khả năng nguồn nước, cũng như sự tác động đến hoạt động khai thác, sử dụng nguồn nước khác.
Đối với 2 siêu đô thị là Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh, hầu hết các con sông, kênh rạch đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, nhất là ở các vùng, khu vực tập trung đông dân cư và các khu, cụm công nghiệp, nhiều con sông, kênh rạch nước đen ngòm, bốc mùi hôi thối. Thực trạng này gây áp lực đến chất lượng tài nguyên nước từ phát triển kinh tế - xã hội, tăng dân số cơ học, gia tăng nguồn thải là rất lớn.
Mặc dù đã có nhiều công trình, dự án được nghiên cứu, đề xuất để giải quyết vấn đề nhức nhối trên, nhưng đến nay đều chậm được thực hiện, gây bức xúc lớn trong nhân dân, ảnh hưởng đến môi trường sống, đầu tư, phát triển kinh doanh, du lịch… ở các siêu đô thị này.
Tôi băn khoăn là chúng ta có nên đề xuất để có thể thiết kế một nội dung hoặc một chương, hay điều, khoản nào đó để quy định về vấn đề tài nguyên nước ở các đô thị này không, nhất là hiện nay chúng ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước kéo theo quá trình đô thị hóa diễn ra rất nhanh.
Phóng viên: Chính sách tài chính phục vụ quản trị, quản lý nguồn nước cũng như thực hiện kêu gọi xã hội hóa trong ngành nước là những nội dung cũng được đề cập trong dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi). Quan điểm của đại biểu về những vấn đề này như thế nào?
ĐBQH Tạ Thị Yên - Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu: Tôi đề nghị rà soát kỹ lại các quy định có liên quan đến các khoản thuế, phí, lệ phí hiện hành để nhằm vừa có nguồn thu, vừa tạo nguồn lực để thực hiện hoạt động quản trị tài nguyên nước từ ngân sách nhà nước, đồng thời tạo điều kiện cho việc huy động nguồn thu dịch vụ, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân...
Tôi đồng tình với những chính sách, quy định trong dự án Luật về xã hội hóa ngành nước để “nước có giá” chứ không còn “rẻ như cho” nữa. Từ đó khuyến khích sử dụng nước có trách nhiệm, tiết kiệm, hiệu quả; đồng thời khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư bảo vệ, phát triển, tích trữ nước và phục hồi nguồn nước là những hoạt động quan trọng để bảo đảm an ninh nguồn nước, phát triển bền vững, tích trữ, phục hồi tài nguyên nước.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!